Η Νότια Κλιτύς της Ακρόπολης (479-323 BC)
Την κλασική εποχή παράλληλα με το οικοδομικό πρόγραμμα στην Ακρόπολη, αναμορφώθηκε και ο χώρος νότια αυτής. Ανακαινίστηκε πλήρως το θέατρο του Διονύσου και χτίστηκε στο ιερό του νέος ναός δίπλα στον αρχαϊκό. Ο Περικλής έχτισε στα ανατολικά του θεάτρου ένα μεγάλο ωδείο ενώ πιο δυτικά του θεάτρου δημιουργήθηκε το ιερό του Ασκληπιού, το Ασκληπιείον. Επίσης πολλοί μικρότεροι ναοί και ιερά γέμισαν τους νοτιοδυτικούς πρόποδες της Ακρόπολης.
Γενική άποψη της νότιας πλαγιάς της Ακρόπολης, με το ιερό του Διονύσου, το Θέατρο και το Ωδείο του Περικλή
Το Ιερό και το Θέατρο του Διονύσου
Το Θέατρο του Διονύσου είναι ίσως το αρχαιότερο θέατρο στον κόσμο. Ο χώρος όπου κατασκευάστηκε ήταν το ιερό του Διονύσου με τον οποίο σχετιζόταν άμεσα το αρχαίο δράμα. Στην αρχαϊκή περίοδο, υπήρχε μόνο ένας μικρός ναός και βόρεια αυτού ένας κυκλικός χώρος, η ορχήστρα, όπου λάμβαναν χώρα τα διάφορα δρώμενα κατά τους εορτασμούς του θεού (Μεγάλα και Μικρά Διονύσια). Οι θεατές κάθονταν στην πλαγιά του λόφου όπου με τον καιρό τοποθετήθηκαν ξύλινες κερκίδες (ίκρια).
Το ξύλινο θέατρο της κλασικής περιόδου είχε πιθανότατα ορθογώνια κάτοψη, σε αντίθεση με τα μεταγενέστερα που είχαν ημικυκλική. Η πρώτη σειρά εδωλίων, ήταν λίθινη και προοριζόταν για τους επισήμους. Σε αυτό το θέατρο οι μεγάλοι τραγικοί και κωμικοί ποιητές παρουσίασαν τα έργα τους. Ύστερα από ατυχήματα με καταρρεύσεις των ξύλινων κερκίδων, αποφασίστηκε στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. η ανακατασκευή του από λίθο. Νότια του θεάτρου και πίσω από τη σκηνή βρισκόταν το Ιερό του Διονύσου. Εκεί βρισκόταν ο αρχαϊκός ναός του Διονύσου. Δίπλα του κατασκευάστηκε το 340 π.Χ. νέος Δωρικός ναός διαστάσεων 21,95μ Χ 10,5μ. Άμεσα συνδεδεμένα με το θέατρο είναι τα χορηγικά μνημεία. Ήταν ναόσχημες συνήθως κατασκευές που έχτιζαν οι χορηγοί των διαφόρων παραστάσεων, στην κορυφή των οποίων τοποθετούνταν οι τρίποδες, έπαθλο των δραματικών αγώνων.
Άποψη από ψηλά του ξύλινου θεάτρου της κλασικής περιόδου. Μπροστά βρίσκεται ο ναός και το ιερό του Διονύσου. Δίπλα στο θέατρο βρίσκεται το Ωδείο του Περικλή μαζί με τα χορηγικά μνημεία της οδού των Τρίποδων.
Άποψη του ναού του Διονύσου και του θεάτρου με φόντο την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα
Άποψη της ορχήστρας του θεάτρου και της απλής ξύλινης σκηνής. Για κάθε έργο προσάρμοζαν τη σκηνή και χρησιμοποιούσαν διάφορα σκηνικά.
Το Ασκληπιείο
Το Ιερό του Ασκληπιού ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. από τον Τηλέμαχο ο οποίος εισήγαγε τη λατρεία του θεού-ιατρού στην Αθήνα από την Επίδαυρο. Η συγκεκριμένη τοποθεσία επιλέχτηκε λόγω μίας μικρής πηγής που υπήρχε στον βράχο, απαραίτητο στοιχείο για τους καθαρμούς των ασθενών.
Το ιερό αποτελείτο από τον μικρό ναό του Ασκληπιού και δύο στοές. Η μία ήταν δωρική και διώροφη. Αυτή χρησίμευε ως θεραπευτήριο. Ονομαζόταν εγκοιμητήριο γιατί εκεί κοιμούνταν οι ασθενείς με σκοπό να δουν στον ύπνο τους τον θεό ο οποίος είτε θα τους θεράπευε, είτε θα τους υποδείκνυε τον τρόπο θεραπείας. Μία δεύτερη μικρότερη ιωνική στοά βρισκόταν λίγο πιο δυτικά. Διέθετε τέσσερα δωμάτια στα οποία διέμεναν οι διάφοροι επισκέπτες.
Το συγκρότημα καταστράφηκε το 267 μ.Χ. από τους Ερούλους και αργότερα στη θέση του χτίστηκε μία χριστιανική βασιλική αφιερωμένη στους Αγίους Αναργύρους. Καθόλου τυχαία, αφού οι συγκεκριμένοι άγιοι είναι προστάτες της υγείας.
Το Ασκληπιείο. Στα αριστερά ο ναός του Ασκληπιού μπροστά από το διώροφο εγκοιμητήριο.
Η ιωνική στοά με τα τέσσερα δωμάτια και πιο δεξιά το εγκοιμητήριο με τον ναό του θεού.
Το Ωδείο του Περικλή
Αμέσως ανατολικά του Διονυσιακού Θεάτρου χτίστηκε από τον Περικλή ένα Ωδείο. Ήταν σχεδόν τετράγωνο (62,4μ Χ 68,6μ) και κατασκευάστηκε στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. Σύμφωνα με αρχαίους συγγραφείς, το σχέδιό του βασιζόταν σε αυτό της σκηνής του Ξέρξη και η σκεπή ήταν κατασκευασμένη με τα ξύλα των Περσικών πλοίων. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως δικαστήριο και αίθουσα συνεδριάσεων. Αργότερα όμως φιλοξενούσε τους μουσικούς αγώνες της γιορτής των Παναθηναίων. Το ωδείο καταστράφηκε από τους ίδιους τους Αθηναίους, το 86π.Χ., για να μην χρησιμοποιήσει τα ξύλα του ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας κατά την πολιορκία της πόλης. Ξαναχτίστηκε το 61 π.Χ. με έξοδα του βασιλιά της Καππαδοκίας, Αριοβαρζάνη του Β'.
Το Ωδείο του Περικλή ήταν το μεγαλύτερο στεγασμένο κτήριο της Ελληνικής αρχαιότητας και το γεγονός ότι προϋπήρχε του θεάτρου του Διονύσου, όπως το ανακαίνισε ο Λυκούργος, φαίνεται στο ακανόνιστο σχήμα του κοίλου του θεάτρου.
Άλλα κτήρια
Τέλος, στα νοτιοδυτικά της Ακρόπολης, δίπλα από το Ασκληπιείο, κατασκευάστηκε πλήθος μικρών ναών και ιερών, μεταξύ των οποίων τα παρακάτω.
Από δεξιά προς τα αριστερά: Το πρώτο κτήριο με την κεραμοσκεπή ήταν μία κρήνη η οποία είχε ήδη κατασκευαστεί από τους αρχαϊκούς χρόνους. Μπροστά του βρίσκονται δύο ναοί. Ο δεύτερος είναι ο ναός της Θέμιδος. Στη συνέχεια είναι ο ναός της Αφροδίτης Πανδήμου και πιο πέρα ο ναός της Γης Κουροτρόφου. Στο βάθος κάτω ακριβώς από τον ναό της Νίκης στην Ακρόπολη, βρισκόταν το ιερό του Αιγέα.
Το Ωδείο του Περικλή μαζί με τα χορηγικά μνημεία της οδού των Τρίποδων.
