Μυκηναϊκή Αθήνα 1200 π.Χ.

Η περιοχή της Αθήνας κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Ευρήματα μαρτυρούν την παρουσία ανθρώπων σχεδόν από το 4000 π.Χ. Βασικός πυρήνας αυτής της κατοίκησης αποτελούσε η Ακρόπολη και η περιοχή γύρω της. Οι ανασκαφές εντόπισαν επίσης ίχνη οικισμού στην περιοχή που αργότερα κατασκευάστηκε το Ολυμπιείο.

Ελάχιστα έως τίποτα δεν είναι γνωστά για τους προελληνικούς κατοίκους της περιοχής. Με την άφιξη των πρώτων ελληνικών φύλων όμως γύρω στο 1600 π.Χ. παρατηρείται σημαντική οικοδομική δραστηριότητα.

Τα ελληνικά αυτά φύλα, οι Μυκηναίοι, φέρνουν στην Αθήνα τα δύο βασικά χαρακτηριστικά της πολεοδομίας τους. Την οχυρωμένη ακρόπολη και το ανάκτορο. Πράγματι, ο βράχος της Ακρόπολης τειχίστηκε με κυκλώπειο τείχος (παρόμοιο με αυτό των Μυκηνών), ενώ εντός του τείχους χτίστηκε ένα μεγάλο ανάκτορο και οικισμός.

Το τείχος, γνωστό και ως Πελασγικό (ή Πελαργικό), είναι μέχρι σήμερα ορατό κοντά στα Προπύλαια, ενώ πολλά σημεία του διατηρούνται θαμμένα σε όλον τον βράχο. Αποτελούσε το κύριο μέσο άμυνας μέχρι και το τέλος των Αρχαϊκών χρόνων. Είχε τρεις εισόδους. Τη βόρεια, τη νότια και τη δυτική. Η τελευταία, όπου βρίσκονται σήμερα τα Προπύλαια, προφυλασσόταν από ένα άλλο τείχος που διέθετε εννέα πύλες, το επονομαζόμενο «εννεάπυλον», το οποίο, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, υπήρχε μέχρι την είσοδο των Περσών στην Αθήνα το 480 π.Χ.

Ελάχιστα ίχνη έχουν μείνει από το μυκηναϊκό ανάκτορο που υπήρχε στην κορυφή της Ακρόπολης. Είναι γνωστό ότι βρισκόταν στην περιοχή του κατά πολύ μεταγενέστερου Ερεχθείου. Το ανάκτορο καταστράφηκε πιθανότατα από φυσικά αίτια (πυρκαγιά ή σεισμό) τον 10ο αι. π.Χ., αφού σύμφωνα με την παράδοση οι Δωριείς εισβολείς δεν κατάφεραν να καταλάβουν την Αθήνα (εκεί βασίζεται και ο ισχυρισμός των Αθηναίων, ως Ίωνες, ότι ήταν αυτόχθονες). Τα λείψανα που βρήκαν οι Αθηναίοι της αρχαϊκής εποχής στον χώρο που υπήρχε το ανάκτορο, ήταν πιθανότατα πλούσια, και σε συνδυασμό με τους τάφους που επιβεβαιώθηκαν και ανασκαφικά, δημιουργήθηκε ο μύθος για τον πρώτο βασιλιά της πόλης, τον Κέκροπα, που έκτοτε λατρευόταν μαζί με άλλες θεότητες εκεί, μετατρέποντάς το στο ιερότερο σημείο της Αθήνας.

Μετά την κατάρρευση του Μυκηναϊκού πολιτισμού και γενικότερα την κατάρρευση των πολιτισμών της Εποχής του Χαλκού στην ανατολική Μεσόγειο (1200-1150 π.Χ.), η Αθήνα αν και δεν φαίνεται να καταστράφηκε, ωστόσο έπεσε σε παρακμή. Αρκετοί κάτοικοι των λοιπών –κατεστραμμένων- μυκηναϊκών κέντρων εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Ελάχιστα είναι γνωστά για τους «σκοτεινούς χρόνους» που ακολούθησαν. Από τον 9ο αιώνα π.Χ. πάντως, η Αθήνα φαίνεται πως αρχίζει να ανακάμπτει και αναπτύσσει εμπόριο.

Μία ακριβής αναπαράσταση του μυκηναϊκού ανακτόρου είναι αδύνατη. Στην απεικόνιση που παρουσιάζεται εδώ, ακολουθούνται τα ίχνη των ανδήρων και των θεμελίων που έχουν διασωθεί, τα οποία επιτρέπουν να υποθέσουμε κάποια πράγματα, όπως τη θέση του ανακτόρου και κάποιων άλλων βοηθητικών κτηρίων. Δεν θα διέφερε όμως πολύ από τα υπόλοιπα μυκηναϊκά ανάκτορα που μας είναι γνωστά σε άλλες τοποθεσίες. Θα διέθετε σίγουρα ένα Μέγαρον, δηλαδή το κεντρικό κτήριο με την αίθουσα του θρόνου και την κυκλική εστία στο μέσον. Το ανάκτορο επίσης θα απαρτιζόταν από μια αυλή μπροστά από το Μέγαρο, τα λοιπά κτήρια με διοικητικές λειτουργίες, τις αποθήκες αγαθών, τους κοινόχρηστους χώρους και τις κατοικίες της βασιλικής οικογένειας.